[Fryske tekst ûnder]
Al in de 16e eeuw is er sprake van een state rond de plaats waar later de Andringastate zou verrijzen. Hoe die state eruit heeft gezien weten we niet. Bij Winsemius in 1622 en Schotanus in 1664 komt de naam van de Andringastate voor (zie kaart).
In “De tegenwoordige staat van Friesland” uit 1788 lezen we over de Andringastate het volgende:
“Ten Zuidwesten der kerk vindt men Andringa State, jaaren aan een bewoond door Grietslieden uit het geslacht, en hetzelve overgegaan aan den tegenwoordigen Grietman Lyklama van Nieholt, die hier, voor 15 of 20 jaaren, een nieuw en pragtig huis heeft gebouwd”
Het is in 1768 als grietman Augustinus Lycklama à Nijeholt een perceel koopt “oostelijk van de Herberg De Zevenwolden”. Deze herberg die in handen was van Livius van Andringa was in 1757 afgebroken, maar de naam leefde schijnbaar nog voort. Dat perceel zal de basis worden voor de grote Andringastate. Hiervoor moesten echter nog een viertal woningen verdwijnen. De Andringastate werd het “stamhuis” van de familie Andringa en de woning van de grietman van Utingeradeel. Na het uitsterven van de Andringa’s kwam de state in handen van de familie Lycklama à Nijeholt. Overigens hebben de Andringa’s er niet altijd gewoond en waren ze ook niet aansluitend grietman. Dat had alles te maken met de politieke opvatting van de familie. Andringastate wordt voor het eerst vermeld in de 15e eeuw.
In 1453 is Thiart Jorrits van Andringa grietman van Utingeradeel. Tot 1509 is er een Andringa als grietman aan het bewind. Maar omdat de Andringa’s anti-Habsburgs waren, waren ze niet populair bij de regering in Brussel. Vanaf dat moment bekleedde de familie dan ook geen hoge functies meer. Pas in 1545 komen we weer een van Andringa tegen als grietman. Dan bewoont Jorrit van Andringa de state. Rond 1770 wordt de state geheel nieuw opgebouwd. Van dat gebouw bestaat een eind-achttiende-eeuwse tekening door J. Gardinier Visscher (zie afbeelding). Het huis was geheel onderkelderd en bestond uit een hoofdvleugel met een verdieping geflankeerd door twee lage vleugels die voor het hoofdgebouw uitstaken
Van grietman naar burgemeester.
De grietmannen en rechters zorgden voor het bestuur en de rechtspraak in de Friese grietenijen (gemeenten). De grietmannen werden bij toerbeurt gekozen of aangewezen, door samenwerking van de stadhouder en de Gedeputeerde Staten. De elf Friese steden hadden burgemeesters. De Gemeentewet van Thorbecke (afgekondigd in 1851) maakte van de Friese grietmannen burgemeesters. De laatse grietman van Utingeraddel en bewoner van de Andringastate was Wilco Holdinga Lycklama à Nijeholt. Hij werd in 1830 grietman en in 1851 burgemeester. Op 5 september 1872 overleed hij. Hij wordt begraven op de begraafplaats te Nes (bij Akkrum).
De gehavende zerk (situatie 2021)
In 1869 heeft Wilco Holdinga Lycklama à Nijeholt zijn testament opgemaakt bij notaris Evertz te Aldeboarn. Dat werd na zijn dood in 1872 geopend. Uit dat testament blijkt dat hij in het bezit was van een boerderij op Easterboarn. Deze boerderij legateert Lycklama à Nijeholt aan de gemeente Utingeradeel. De pachtsommen kwamen ten goede aan de gemeentekas, met uitzondering van drietal verplichtingen. Eén daarvan was: “de verplichting om van de inkomsten, ter bestrijding van hunne gewone behoeften, jaarlijks uit te keren: a. aan de Diaconie der Hervormde gemeente te Oldeboorn drie honderd gulden” De overige verplichtingen betroffen de betaling van een bedrag aan de Algemene Armen Voogdij van f 500 en aan de Werkinrichting te Oldeboorn van f 100. Omdat de Armenvoogden en de Werkinrichting verdwenen, bleef alleen de jaarlijkse uitkering aan de diaconie over. Deze verplichting ging door herindeling over naar de gemeente Boarnsterhim en daarna naar de gemeente Heerenveen, die het op grond van de wettelijke bepalingen bij herindeling doorschoof naar Leeuwarden. In goed overleg tussen alle betrokken partijen is de gemeentelijke verplichting, voortkomend uit het testament van Lycklama à Nijeholt. na 145 jaar op 21 juni 2017 afgekocht. Als Wilco Holdinga Lycklama â Nijeholt komt te overlijden blijft zijn echtgenote Douariere Jeanne (Johanna) Henriëtte van Vloten de state bewonen. Op 27 october 1881 overlijdt de douariere. Ook zij wordt begraven op de begraafplaats te Nes (bij Akkrum).
De state kort voor de verkoop aan de Nederlands Hervormde gemeente
De state wordt dan gekocht door de Nederlands Hervormde gemeente die hier de pastorie, consistorie en woning voor de koster van maakt. De eerst predikant die hier zijn intrek neemt is Arjan Buwalda van Holkema. Het heeft niet lang geduurd. In 1894 is de state, op de westgevel na afgebroken.
Het afbraak materiaal werd gebruikt voor de bouw van een nieuwe pastorie.
De eerste predikant die deze pastorie ging bewonen was ds. P.J.Raap. Hij heeft de gemeente gediend van 1896-1943. Hij ligt begraven aan de oostzijde van de kerk. De laatste predikant die de pastorie bewoonde was ds. A.K.L Bloem die hier heeft gestaan van 1966-1973. Toen in 1973 de Hervormden en de Gereformeerden als eerste gemeente in Friesland Samen op Weg gingen werd de gereformeerde pastorie aan de Wjitteringswei de woning voor de predikant en werd de Hervormde pastorie omgebouwd tot verenigingsgebouw. Er werd een prijsvraag uitgeschreven voor een naam. Het werd “It Andringahûs”. Zo leeft de naam van de state die hier eens heeft gestaan tot op de dag van vandaag voort.
—————–
FRYSKE TEKST – boerd 20
Al yn de 16e ieu is der sprake fan in state op it plak wêr’t letter de Andringastate ferriizje soe. Wy witte net hoe’t dy state der útseach. Bij Winsemius yn 1622 en Schotanus yn 1664 komt de namme fan de Andringastate foar (sjoch kaart).
Yn “De tegenwoordige staat van Friesland” út 1788 lêze wy it folgjende oer de Andringastate:
“Yn it súdwesten fan de tsjerke fynt men Andringa State, jierrenlang bewenne troch Grytmannen fan de famylje, en it gie oer nei de hjoeddeiske Grytman Lyklama van Nieholt, dy’t hjir 15 of 20 jier lyn in nij en prachtich hûs boude.”
It is yn 1768 doe’t grytman Augustinus Lycklama à Nijeholt in perseel “eastlik fan de Herberch De Zevenwolden” keapet. Dizze herberch dy’t yn hannen fan Livius van Andringa wie waard yn 1757 ôfbrutsen, mar de namme libbe blykber fierder. Dat perseel waard de basis foar de grutte Andringastate. Hjirfoar moasten lykwols fjouwer oare wenningen ferdwine. De Andringastate waard it “stamhûs” fan de famylje Andringa en it wenplak fan de grytman fan Utingeradiel. Nei it útstjerren fan de Andringa’s kaam de state yn hannen fan de famylje Lycklama à Nijeholt. Trouwens, de Andringa’s wennen der net altyd en se wiene ek net oanslutend grytman. Dit hie alles te krijen mei de politike opfettings fan de famylje. Andringastate wurdt foar it earst neamd yn de 15e ieu.
Yn 1453 is Thiart Jorrits van Andringa grytman fan Utingeradiel. Oant 1509 is der in Andringa as grytman oan ‘e macht. Mar om’t de Andringa’s anti-Habsburgs wiene, wiene se net populêr by de regearing yn Brussel. Fan dat stuit ôf hie de famylje gjin hege funksjes mear. Pas yn 1545 komme we wer in Andringa tsjin as grytman. Dan bewenne Jorrit van Andringa de state. Om 1770 hinne waard de state folslein nij opboud. Fan dat gebou bestiet der in ein- achttjinde-ieuske tekening troch J. Gardinier Visscher (sjoch ôfbylding). It hûs hie in folsleine kelder en bestie út in haadfleugel mei in ferdjipping flankearre troch twa lege fleugels dy’t foar it haadgebou útstieken.
Fan grytman nei boargemaster.
De grytmannen en rjochters soargen foar it bestjoer en de rjochtspraak yn de Fryske gritenijen (gemeenten). De grytmannen waarden om bar keazen of beneamd, troch gearwurking tusken de stedehâlder en de Provinsjale Steaten. De alve Fryske stêden hiene boargemasters. De Gemeentewet fan Thorbecke (ôfkondige yn 1851) makke fan de Fryske grytmannen boargemasters. De lêste grytman fan Utingeradiel en bewenner fan de Andringastate wie Wilco Holdinga Lycklama à Nijeholt. Hy waard yn 1830 grytman en yn 1851 boargemaster. Hy stoar op 5 septimber 1872. (gemeenten). De grietmannen waarden op syn beurt keazen of beneamd, troch gearwurking tusken de steedhâlder en de Provinsjale Steaten. De alve Fryske stêden hiene boargemasters. De Gemeentewet fan Thorbecke (útroppen yn 1851) makke de Fryske grietmannen boargemasters. De lêste grietman fan Utingeraddel en ynwenner fan de Andringastate wie Wilco Holdinga Lycklama à Nijholt. Hy waard grietman yn 1830 en boargemaster yn 1851. Hy stoar op 5 septimber 1872. Hij is begroeven op it begraafplak yn Nes (by Akkrum).
De havene grêfstien (sitewaasje 2021)
Yn 1869 makke Wilco Holdinga Lycklama à Nijeholt syn testamint op by notaris Evertz yn Aldeboarn. It waard iepene nei syn dea yn 1872. Ut dat testamint blykt dat hij in pleats hie op Easterboarn. Lycklama à Nijeholt liet dizze pleats nei oan de gemeente Utingeradiel. De pachtsommen kamen de gemeentekas ta, mei útsûndering fan trije ferplichtingen. Ien fan dizze wie: “de ferplichting om jierliks út de ynkomsten út te kearen ta bestriding fan har gewoane ferlet: a. Trijehûndert gûne oan de Diakonij fan de Herfoarme gemeente yn Aldeboarn.” De oare ferplichtingen giene oer de betelling fan in bedrach oan de Algemiene Earmen Fâldij fan 500 gûne en 100 gûne oan de Wurkynrjochting yn Aldeboarn. Omdat de Algemiene Earmen Fâldij en de Wurkynrjochting ferdwûnen, bliuw allinich de jierlikse betelling oan de diakonij oer. Dizze ferplichting waard oerdroegen oan de gemeente Boarnsterhim en dêrnei troch weryndieling oan de gemeente Hearrenfean, dy’t it op basis fan de wetlike bepalingen bij weryndieling trochskode nei Ljouwert. De gemeentlike ferplichting, ûntstien út it testamint fan Lycklama à Nijeholt, is yn goed oerlis tusken alle belutsen partijen nei 145 jier op 21 juny 2017 ôfkocht. As Wilco Holdinga Lycklama â Nijeholt stjert, bewennet syn frou Douarière Jeanne (Johanna) Henriëtte van Vloten de state fierder. De Douarière stjert op 27 oktober 1881. Se is begroeven op it begraafplak yn Nes (by Akkrum).
De state kort voor de verkoop aan de Nederlands Hervormde gemeente
De state wurdt dan kocht troch de Nederlânsk Herfoarme gemeente, dy’t it feroaret yn pastorij, konsistoarje en wenning foar de koster. De earste dûmny dy’t hjir wenne is Arjan Buwalda van Holkema. It duorre net lang. Yn 1894 waard de state, útsein de westgevel, ôfbrutsen.
It sloopmateriaal waard brûkt foar de bou fan in nije pastorij.
De earste dûmny dy’t dizze pastorij bewenne wie dûmny P.J. Raap. Doe’t yn 1973 de Herfoarmen en de Grifformearden as earste gemeente yn Fryslân ‘Samen op Weg’ giene, waard de grifformearde pastorij oan de Wjitteringswei it hûs foar de dûmny en waard de Herfoarme pastorij omboud ta in ferieningsgebou. Der waard in priisfraach útskreaun foar in namme. It waard “It Andringahûs”. Sa libbet de namme fan de state dy’t eartiids hjir stie oant hjoed de dei fierder.