[Fryske tekst ûnder]
Op 10 januari 1864 brachten Waling Dijkstra en Gerben Colmjon hun programma “Winteravondplezier” in Aldeboarn. Een geheel Friestalig cabaretesk programma zouden we vandaag de dag zeggen. Fokke Atzes Dijkstra die na afloop de beide artiesten bedankte deed dat in stijl. In een lang gedicht “Dankbare Hulde aan de Fries spreker” noemde hij zo’n 150 namen van inwoners van het dorp voorzien van hun beroep of ambacht. Dat alles op rijm. Deze “Hulde” is ook in brochure vorm verschenen. Veel van de door hem genoemde beroepen en ambachten kennen we niet meer. Wie weet nog wat het beroep van Boekenbode precies inhoudt? De lantaarnopsteker, de borstelbinder, de zwartverver, het zijn beroepen en ambachten die we niet meer tegen komen. Maar in 1864 waren ze er, en wist iedereen wat het inhield. In Museum Aldheidskeamer Ulkdrik Bottema is een beroepenwand aangebracht, waarin beeldenkunstenaar Carla van der Heide uit het gedicht een 24-tal beroepen en ambachten in beeld heeft gebracht.
De zwartverver, ook wel blauwverver genoemd, was een moeilijk ambacht. Het verven van met name de zwarte lakense pakken was eigenlijk alleen goed mogelijk met (indigo) blauw. En dat vergde een grote nauwkeurigheid en vakmanschap. Het verven gebeurde in grote houten kuipen en was een proces van enkele dagen. Nadat de kleding in de Boorne was uitgespoeld, werd het aan een groot rek gehangen om te drogen. Het uitspoelen gebeurde op een “stap” aan de Boorne.
In het huis met de bank er voor Weaze 45 woonde O.S. Akkerman, de zwartverver. Aanvankelijk woonde hij op de hoek van Brittenburg en de Spinhússtege. Daar had hij een stelling aan de Boorne. (zie foto)
Toen hij verhuisde naar de Weaze 45 kon hij die stelling achter de woning opbouwen en uitbreiden. Achter Weaze 45 heeft hij ook nog een stomerij gehad. Er werd ook een speciale “stap” gemaakt aan de Boorne die het spoelen vergemakkelijkte.
Foto uit 2002 : Weaze 45 met de speciaal voor het verven aangebracht “stap”
De “historische stap” is door de gemeente weggehaald toen de laatste walkant renovatie een feit was geworden. De gemeente gaf de voorkeur aan gelijkvormige kleine stappen. De gemeente is wel gewaarschuwd door het bestuur van het Museum Aldheidskeamer Ulkdrik Bottema, maar had geen oor voor het historisch belang om deze “stap” te behouden. Men wilde uniformiteit en veiligheid. Op de foto is Akkerman bezig bij zijn stelling achter zijn woning Weaze 45.
—————
FRYSKE TEKST – boerd 29
Op 10 jannewaris 1864 brochten Waling Dijkstra en Gerben Colmjon harren programma “Winterjûnwille” nei Aldeboarn. Hjoed soene wy sizze in folslein Frysktalige kabaretfoarstelling. Fokke Atzes Dijkstra, dy’t de beide artysten nei ôfrin betanke, die dat yn styl. Yn in lang gedicht “Tankbere Hulde oan de Fryske sprekker” neamde er sa’n 150 nammen fan ynwenners fan it doarp, mei harren berop of ambacht. Dat alles op rym. Dizze “Hulde” is ek publisearre yn brosjuerefoarm. Wy kenne net mear in protte fan de beroppen en ambachten neamd troch him. Wa wit noch wat it berop fan Boekenboade krekt ynhâldt? De opstekker, de boarstelbiner, de swartferver, dat binne beroppen en ambachten dy’t wij net mear tsjinkomme. Mar yn 1864 wiene se der, en elkenien wist wat it betsjutte. Yn Musem Alheidskeamer Ulkdrik Bottema is in beropsmuorre pleatst, dêr’t byldsjend keunstner Carla van der Heide 24 beroppen en ambachten út it gedicht yn ferbylde hat.
De swartferver, ek wol blauferver neamd, wie in dreech ambacht. It fervjen fan foaral de swarte lekkense pakken wie eins allinnich mooglik mei (indigo) blau. En dat easke grutte krektens en fakmanskip. It fervjen waard dien yn grutte houten kûpen en wie in proses fan ferskate dagen. Nei’t de klean yn ‘e Boarn útspield wiene, waarden se op in grut rek hongen om te droegjen. It útspielen barde op in “stap” oan de Boarne.
Yn it hûs mei de bank derfoar, Weaze 45, wenne O.S. Akkerman, de swartferver. Earder wenne er op de hoeke fan Brittenburg en Spinhússtege. Dêr hie er in stelling oan de Boarne. Sjoch foto.
Doe’t er nei de Weaze 45 ferhuze, koe er dy stelling efter it hûs bouwe en útwreidzje. Hy hie ek in stomerij efter Weaze 45. Oan de Boarne waard ek in spesjale “stap” makke dy’t it spielen makliker makke.
Foto út 2002: Weaze 45 mei it spesjaal foar it fervjen makke “stap”
It “histoaryske stap” is troch de gemeente fuorthelle doe’t de lêste renovaasje fan de wâlkanten in feit wurden wie. De gemeente woe leaver unifoarme lytse stappen. De gemeente waard wol warskôge troch it bestjoer fan Museum Alheidskeamer Ulkdrik Bottema, mar hie gjin omtinken foar it histoarysk belang fan it behâld fan dizze “stap”. Se woene uniformiteit en feiligens. Op de foto hjirneist is Akkerman dwaande bij syn stelling efter syn wenning Weaze 45.